သစ္ခက္သံလြင္ ကဗ်ာသုံးသပ္ခ်က္၊ ကိုႏိုင္း " ေခတ္ကုိထင္ဟပ္ေသာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေရးဟန္မ်ား(၁) "

ျပတင္းတံခါးအဖြင့္ ဇာခန္းဆီးအလြင့္( ၂၃ )

ေခတ္ကုိထင္ဟပ္ေသာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေရးဟန္မ်ား(၁)

ျပတင္းတံခါးကုိဖြင့္လိုက္တဲ႔အခ်ိန္တိုင္းမွာဇာခန္းဆီးလႈပ္ခတ္သလိုလႈပ္ခတ္ေနတဲ့ေခတ္ကုိ အစဥ္အျမဲေတြရမွာပါ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔လည္းလႈပ္ခတ္ေနတဲ့ေခတ္ေတြကုိ ေက်ာ္လြန္ ျဖတ္သန္းေနရပါတယ္။ ဒီေခတ္ေတြဟာ ဘယ္ေတာ့မွမျပီးဆုံးနိုင္ တဲ့ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ ေျပာင္းလဲတည္ရွိေနဦးမွာပါ။ မ်ဳိးဆက္ေတြ တဆက္ျပီးတဆက္ ဆင့္ပြားရွင္သန္ေနၾကမွာပါ။

ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔အတူ အနုပညာအရာေတြလဲေျပာင္းလဲေနပါ တယ္။ အနုပညာဖန္တီးသူေတြကလည္း ေခတ္ရဲ႕ေျပာင္းလဲမႈကုိ လိုက္ပါစီးဆင္းေနၾကမွာပါ။ ေခတ္ျပိဳင္ေတြကလည္း အကန္႔ အသတ္ရွိေပမယ့္ ေခတ္ေပၚဆိုတာကေတာ့ အကန္႔အသတ္ မရွိပါဘူး။ ဒီလိုပါပဲ။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာဆိုတာ အစဥ္အျမဲေျပာင္း လဲေနတဲ့ ေခတ္နဲ႔အတူ ေပၚေပါက္ေနပါလိမ့္မယ္။ အနုပညာ ဖန္တီးမႈအေနနဲဲ႔ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေရွးရိုးစြဲ ဂႏၱဝင္အနုပညာေတြရွိေနသလို၊ ေခတ္မီတဲ့အနုပညာေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ ေပၚထြက္လာၾကဦးမွာပါ ပဲ။

အခုေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြမွာဆိုရင္ နိုင္ငံတကာမွာ ေမာ္ဒန္ကဗ်ာ (modern-poetry)၊ေပါ့ပ္ ကဗ်ာ (Pop-poetry)၊ ဒီဇိုင္းကဗ်ာ(Graphic-poetry)ေတြ စသျဖင့္ျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျမန္မာနိုင္ငံအေန နဲ႔ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေခတ္အထိတိုးတက္ျဖစ္ေပၚလာမႈေတြဟာ ေခတ္ေတြအလိုက္ တဆင့္ျပီးတဆင့္ ေျပာင္း လဲလာတယ္လို႔ေျပာရမွာပါ။ ဒါဟာလည္း ကြ်န္ေတာ္ရဲ႕အယူအဆသတ္မွတ္ခ်က္ပါ။ အျငင္းပြားနိုင္ပါလိမ့္ မယ္။ အျငင္းပြားနိုင္ေပမယ့္ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ေခတ္ကုိကုိယ္စားျပဳေနတဲ့ေခတ္ေပၚကဗ်ာအျဖစ္ပဲ သံုးစြဲ ခ်င္ပါတယ္။

 ကြ်န္ေတာ္တို႔နိုင္ငံမွာ ေခတ္ေတြေျပာင္းလဲလာတာနိုင္ငံေရးအေျခ အေနအရ ေျပာင္းလဲလာရတာပါ။ ေခတ္ေတြရဲ႕နိုင္ငံေရး ေျပာင္းလဲ လာျခင္းနဲ႔အတူ ကဗ်ာေတြလည္း ေျပာင္းလဲလာတဲ့ နိုင္ငံေရးကုိ ထင္ဟပ္ၿပီး ေျပာင္းလဲလာရတာပါ။ အခုေခတ္မွာ ေခတ္ကုိထင္ ဟပ္ၿပီးေရးတဲ့ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြကလည္း စာဖတ္သူေတြရဲ႕ အႀကိဳက္ျဖစ္ေနပါတယ္။

ေခတ္ကုိထင္ဟပ္တဲ့ေခတ္ေပၚကဗ်ာကုိေရးဖြဲ႔ပုံအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ေရးဖြဲ႔ ေနၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

ဒီလိုေရးဖြဲ႔ပုံအမ်ဳိးမ်ဳိးန႔ဲေရးဖြဲ႔ၾကတဲ့ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြ ခံစားမိ သေလာက္သုံးသပ္ျပေနျခင္းပဲ ျဖဖစ္ပါတယ္။ ဒီအပတ္ ခံစားမိတဲ့ ကဗ်ာေတြကုိ စာဖတ္သူတို႔ရဲ႕ႏွလုံးသားျပတင္းတံခါးကုိ ဖြင့္ၾကည့္ဖို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

အရင္ဆုံး အခုေခတ္ရဲ႕ျပကြက္တကြက္ကုိ ကဗ်ာဆရာ ဝင္းျမင့္က သီခ်င္းတစ္ပုဒ္နဲ႔ ျပလိုက္ပါတယ္။

         

 “ဒီမွာ ေတာက္ေလွ်ာက္မိုးေတြယုိလို႔

         ေခတ္ကုိက တဲ့

         ေဟ့လူ ငါ့အေပၚဖိတ္က်မယ္ေနာ္။

         အထားအသုိမမွန္

         လက္ခံျဖတ္ပုိင္းကလည္းမရွိ

         ဝါကတစ္ေၾကာင္းက ငါ့ကုိေစာင့္ၾကည့္ေနရဲ႕

         တံခါးကုိဖြင့္ျပီးရင္ ပိတ္ခဲ့ပါရန္

         သစ္ရိပ္ေတြေျမေပၚမွာ လွ်ံက်ေနခ်ိန္၊

         မနက္ျဖန္

         သဘက္ခါ

         သူဆက္ဆက္လာမွာပါတဲ့

         ဒါဗမာစကားပဲေလ

         ျမန္မာလိုပဲလာမွာေပါ့။

         နည္းနည္းေလာက္ဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့အေတြးအေခၚနဲ႔လား

         ဒါမွမဟုတ္ ဆတ္ဆတ္ထိမခံတဲ့မ်က္ႏွာနဲ႔လား။

         ႏွင္းဆီ

         ႏွင္းဆီ

         ႏွင္းဆီီ။”

ကဗ်ာဆရာကအဖြင့္ပုိဒ္မွာတင္ အထားအသုိမမွန္တာေတြျပသြားပါတယ္။ အခုေခတ္မွာ အထားအသုိမမွန္ တာေတြနဲ႔ေရးဖြဲ႔ၿပီး ေခတ္ေပၚကဗ်ာလုိ႔ဆိုေနၾကသူေတြကုိ အမ်ားအျပား ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာမွာ ကာရန္ပါျခင္း၊ မပါျခင္းကအေၾကာင္းမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ 

တခ်ဳိ႕ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြကုိစကားေျပဆန္ဆန္ျဖန္႔ေရးေနတာေတြလည္း ေတြ႔ေနရပါတယ္။ 

အခုအခ်ိန္မွာေခတ္ေပၚကဗ်ာမွာနိမိတ္ပုံကုိလည္း အဓိကမထားေတာ့တာေတြလည္း ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာမွာ(Rhythm)ေျပျပစ္ညီညြတ္မႈကေတာ့ အေရးႀကီးပါတယ္။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာဟာ ခံစားမႈ ကုိဖတ္သူရဲ႕ရင္ထဲအထိ တိုးဝင္စူးစုိက္သြားနိုင္မယ္ဆိုရင္ ကဗ်ာေကာင္းတပုဒ္လို႔ သတ္မွတ္ရမွာပါ။ အထားအသုိမညီရင္ေတာ့ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေကာင္း မျဖစ္နိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာေတြေရးတဲ့ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြ မွာလည္း အဂၤလိပ္စာလုံးေတြ ၾကားညွပ္သုံးတာ ေတြေတြ႔ေနရပါတယ္။ အဂၤလိပ္စာလုံးေတြကုိတတ္နိုင္ ရင္ ျမန္မာေဝါဟာရေတြနဲ႔လဲလွယ္ၿပီး အသုံးျပဳၾကေစခ်င္ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ေခတ္ေပၚကဗ်ာကုိအျပသေဘာေဆာင္တဲ့ကဗ်ာတပုဒ္အျဖစ္ ဆရာမၾကည္ေမြ႔ အိမ္ရဲ႕”ပုစဥ္းရင္ကြဲေအာ္သံကုိ ကြ်န္မမုန္းတယ္” ကဗ်ာမွာ ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။

          “မ်က္ေတာင္တုေတြ

         ေဆးသားျပယ္ခ်ိန္

         ပုစဥ္းရင္ကြဲေအာ္သံစူးစူးေတြ။

         ဇကာခုႏွစ္ကြက္ထိပ္မွာ

         ေဆးေပါ့လိပ္မီးကရဲခနဲ

         ေႂကြက်သြားတဲ့ျပာစမွာ

         အရိုးေတြ။”

ဒီကဗ်ာမွာအလြန္လွပတဲ့အေတြးကုိအျပသေဘာအေနနဲ႔ေရးဖြဲ႔ထားတာေတြ႔ရမွာပါ။ 

ေခတ္ႀကီးကုိလည္းျမင္ေတြ႔နိုင္ပါတယ္။ အတုေတြဖယ္ရွားလိုက္တဲ့အခါ လူေတြရင္ကြဲနာက်ရမွာပါ။ ေဒါသ၊ ေသာက၊ ေမာဟေတြ တျမည့္ျမည့္ေလာင္ကြ်မ္းေနတဲ့ ဘဝေတြဟာ ေနာက္ဆုံးမွာ အတၱေတြအျဖစ္ ျပာက် သြားမွာပါ။ တျခားအျမင္အေတြးေတြအေနနဲ႔လည္းျမင္နိုင္ေတြးနိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ(သုိ႔မဟုတ္) အနုပညာပစၥည္းတခုကုိဖတ္သူ (သုိ႔မဟုတ္) ခံစားသူရဲ႕အေပၚမွာမူတည္ပါတယ္။ ဒီလိုအေတြး လွပျပီး ေခတ္ေပၚကဗ်ာမ်ဳိးေတြရွားပါးေနၾကပါျပီ။

ဒီဖက္ေခတ္က ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြမွာလည္း (Hybirtpoetry) ဖက္စပ္ကဗ်ာေတြမ်ားေနပါတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာက ေခတ္ေပၚကဗ်ာနဲ႔ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေတြ ေရာေထြးေနတာကုိ ဆိုလိုခ်င္တာပါ။ 

ေခတ္ေပၚကဗ်ာကုိ အစစအရာရာေလ့လာျပီး ေရးေစခ်င္ပါတယ္။ ဆရာသစၥာနီရဲ႕ေခတ္ေပၚကဗ်ာဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ထဲမွာေတာ့ ”ေခတ္ေပၚကဗ်ာဆရာ အမည္ခံလိုေသာ လူငယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားပင္ ထိုကဲ့သုိ႔ေလ့လာရန္ စိတ္ဇြဲသန္ျခင္းမရွိၾက၊ စမူဆာေၾကာ္တတ္ဖို႔ေလာက္ပင္ ခက္ခက္ခဲခဲ သင္လိုက္ရ သည္မရွိဘဲ နတ္ေရကန္ထဲ ခုန္ခ်လိုက္သလို တမဟုတ္ခ်င္း ေခတ္ေပၚကဗ်ာဆရာျဖစ္ကုန္ၾကေတာ့ သည္။ (ေခတ္ေပၚ ကဗ်ာ အတုမ်ားေျမာက္ျမာစြာထြက္ေပၚေနျခင္းက ဤအခ်က္ကုိ သက္ေသခံေန ပါသည္” လို႔ေရး ထားပါတယ္။ ဒါကုိၾကည့္ရင္ ေခတ္ေပၚကဗ်ာဆိုျပီး ေရးေနသူေတြကုိအကဲခတ္နိုင္မွာပါ။ လူငယ္မ်ဳိဆက္ေတြအေနနဲ႔ သူမ်ားထက္ပုိေလ့လာေစခ်င္ပါတယ္။ ၾကာလာရင္ ကဗ်ာဖတ္သူေတြက ၿငီးေငြ႔သြားနိုင္ပါတယ္။

ဒီအေၾကာင္းကုိ ကဗ်ာဆရာေခ်ာဘသစ္က “ျငီးတစီစီတေငြ႔ေငြ႔ျငီးေငြ႔”ဆိုၿပီးေရးထားပါတယ္။

          “ေသြးဆုတ္ျဖဴေလ်ာ္

         ေလာင္းရိပ္မိေနတဲ့ျပကၡဒိန္

         ခဏခဏ ေနထုတ္လွန္းလည္း

         မိႈနံ႔စြဲေနတဲ့ကဗ်ာ

         စကားလုံးေတြကုိမီးျပင္းတိုက္လည္း

         ကမမ္းေလာင္ေနတဲ့အနုပညာဟာ

         ေပါင္ျမင္လည္းစိတ္မလာေတာ့

         လူ႔အျဖစ္က ဆားေပါ့လာသလို

         လူ႔အရသာက အုန္းခြံဝါးရသလို

         ဖြယ္တယ္တယ္ ဖန္တြတြ

         သံပတ္မကုန္ေသးတဲ့ရထား

         ျပန္ခ်ဳိးေကြ႔လာျပန္ေပါ့

         အသက္ကုိ အလံခ်ိဳးျပ ျပန္ရေပါ့

         ေသြးဆုံးေနတဲ့မိန္းမ ကေလးလိုခ်င္ေနသလိုမ်ဳိး

         မေျဖထားတဲ့စာေမးပြဲကုိ ေအာင္စာရင္းၾကည့္ခ်င္ေနတဲ့

         အျဖစ္မ်ား/အပ်က္မ်ား

         ျငီးတေငြ႔ေငြ႔။”

အခုေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြကုိတကယ္ေလ့လာၿပီးေရးနိုင္မွ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေလာကတိုးတက္ လာနိုင္မွာပါ။ ေတာ္ေတာ္ႀကိဳးစားရဦးမွာပါ။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ အခုအခ်ိန္မွာ ရသစာေပေတာင္ က်ဆင္းေနတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာဟာ ရသစာေပထဲမွာ လူစိတ္မဝင္ စားဆုံးျဖစ္ေနပါတယ္။

ေခတ္ေပၚကဗ်ာေလာကဟာအခုအခ်ိန္မွာသာမန္ျပည္သူအမ်ားစုႀကီးက စိတ္မဝင္စားၾက ေသးပါဘူး။ (စိတ္မဝင္စားနိုင္တဲ့အေျခအေနေတြလည္းျဖစ္ေနပါတယ္)။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာ စာအုပ္ထုတ္တဲ့သူေတြ သိပါတယ္။ ျပည္သူေတြထဲမွာ စာေပကုိသာမန္လူေတြထက္ပုိျပီးစိတ္ဝင္စားသူအနည္းငယ္ေလာက္နဲ႔ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေရးခ်င္တဲ့လူငယ္ေတြေလာက္ပဲ ရွိေနပါတယ္။
 

ဒါေပမဲ့ ဒီအနုပညာေလာကထဲမွာေပ်ာ္ရႊင္ေနၾကတဲ့လူငယ္ေတြမ်ားလာတာအင္မတန္မွ ဝမ္းသာစရာပါပဲ။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြကလည္း ေခတ္ကုိရဲရဲတင္းတင္းေရးျပနိုင္တာ ေတြ႔ရ ပါပါတယ္။ ေနာက္တခုက အစုိးရေတြဘယ္အစုိးရတက္တက္သူတို႔ေၾကာက္တဲ့အထဲမွာ ကေလာင္စြမ္းကုိအေၾကာက္ဆုံးပါ။ ဒီအေတြးနဲ႔ေက်နပ္နိုင္ပါျပီ။ ဒါကုိေရးျပလိုက္တဲ့ေခတ္ေပၚ ကဗ်ာတပုဒ္က ကဗ်ာဆရာ စုိင္းဝင္းျမင့္ရဲ႕” ေက်းဇူးေတာ္လမ္း(မရွိမုန္႔)”ပါပဲ။

          “တရိပ္ရိပ္တက္သြားလည္း သြား

         တဟုန္ထိုး က်ခ်င္လည္းက်

         ေဖေဖတို႔က ျဖည္းျဖည္းမွန္မွန္ပ။

         တရားေတာ္ထဲမွာေတာ့

         ဒီေန႔အတြက္ လုံေလာက္တဲ့အစားအစာ

         တေယာက္ကုိတေယာက္ထားနိုင္တဲ့ေမတၱာ

         ဉာဏ္ပညာရွိလို႔သာ ပင္လယ္ေရအနက္ကုိလွမ္းေထာက္မိခဲ့ၾကတာ

         တဦးထက္ပုိတဲ့အခ်စ္ေတြကေတာ့

         ပင္လယ္ကုိ ဆားအငံမေလ်ာ့

         ကုိယ့္ဒုကၡနဲ႔ကုိယ္ေပါ့

         ဒီေလာက္ဆိုရင္ ရေန ေရာက္ေနပါျပီ ခ်စ္မိတ္ေဆြမ်ားေပါ့။

         ေနာင္ခါလာ ေနာင္ခါေစ်း

         ဘဝကုိ ဘယ္ေစ်းမွေပးလို႔မရ

         လူ႔ေအာက္မက်ဖို႔သာ တို႔အေရး

         ႏွလုံးသားကုိသာ အစာမွန္မွန္ေကြ်း

         ေတြးခ်င္ေသးရင္ ျပတင္းတံခါးဖြင့္

         ပန္းပြင့္ေတြ ေသြးေရာင္လႊမ္းလို႔

         ျခံထဲကသစ္ပင္ ေရမွန္မွန္ေလာင္း

         အိမ္ေရွ႕ကေျမာင္း မွန္မွန္ေဖာ္

         တကုိယ္ရည္ေပ်ာ္ရာေပ်ာ္ေၾကာင္းမွ

         အားလုံးေပ်ာ္ရႊင္ပါေစေၾကာင္း။”

ကဗ်ာဆရာစုိင္းဝင္းျမင့္ဆႏၵျပဳသလိုပါပဲ။ အေခတ္ေခတ္ကုိေက်ာ္ျဖတ္လာရတဲ့ ေခတ္ေပၚ ကဗ်ာလမ္းဟာ ေျဖာင့္ေျဖာင္းတန္းတန္းေလ်ွာက္လွမ္းနိုင္ပါေစ။ လူငယ္မ်ဳိးဆက္ေတြလည္း တိုးတက္ပါေစ။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာအတုေတြ ကင္းေဝးပါေစ။

*ေခတ္ကုိထင္ဟပ္ေသာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေရးဟန္မ်ား(၂)ကုိ ဆက္ေရးပါမယ္ခင္ဗ်ာ”

ကုိႏိုင္း

ခံစားသုံးသပ္မိေသာေခတ္ေပၚကဗ်ာမ်ား

၁။ ဝင္းျမင့္(သီခ်င္းတစ္ပုဒ္)။(၂၉.၇.၂၀၁၇)

၂။ ၾကည္ေမြ႔အိမ္(ပုစဥ္းရင္ကြဲေအာ္သံကုိ ကြ်န္မမုန္းတယ္)၊(၁၈.၆.၂၀၁၇)

၃။ ေခ်ာဘသစ္(ျငီးတစီစီတေငြ႔ေငြ႔ၿငီးေငြ႔)။(၂၆.၇.၂၀၁၇)

၄။ စုိင္းဝင္းျမင့္(ေက်းဇူးေတာ္လမ္း)။(၁၃.၇.၂၀၁၇)

သက္ဆိုင္ရာေဖ့ဘုတ္မ်ား။